Idiosynkrazja

Odniosłem sukces semantyczny! Zrozumiałem wreszcie (chyba...), co oznaczają angielskie określenia "idiosyncrasy" i "idiosyncratic", z którymi w minionych latach spotykałem się często w literaturze filozoficznej. Słownikowe konsultacje nie na wiele się zdały. SJP definiuje "idiosynkrazję" jako "wstręt lub niechęć do kogoś" lub "wrodzoną nadwrażliwość organizmu na pewne substancje białkowe lub chemiczne". Nie tędy droga. Szersze wyjaśnienia odnalazłem w polskiej Wikipedii:

Indywidualna właściwość lub cecha osoby lub grupy (...) często używana by wyrazić ekscentryzm lub osobliwość. Ten termin może też odnosić się do symboli. Idiosynkratyczny symbol dla jednej osoby ma jedno znaczenie, a dla drugiej zupełnie inne.

Robi się mniej mgliście, ale wciąż czułem się rzeczonym słowem skrępowany. Kontekst nie zawsze pasował mi do powyższego opisu. Pomyślałem więc, że może to przykład faux amis i zajrzałem z nadzieją do Merriama Webstera. Na próżno:

1a: a peculiarity of constitution or temperament; an individualizing characteristic or quality
1b: individual hypersensitiveness (as to a drug or food)
2: characteristic peculiarity (as of temperament); broadly: eccentricity

Jednak po n-tym zetknięciu się "idiosynkrazją" zacząłem wreszcie kumać, o co chodzi (owo zakumanie stanowi, swoją drogą, sympatyczną ilustrację tezy, że w wieku wczesnodziecięcym języka uczymy się poprzez skojarzenia). Otóż w angielskim brakuje poniekąd odpowiednika dla naszego "specyficzny", "specyficznie". Owszem, występuje tam wyraz "specific", "specifically", ale oznacza ono "konkretny", "konkretnie". Na przykład angielskie "I will give you a specific task" to nie "Dam ci specyficzne zadanie", ale "Dam ci konkretne zadanie".

(Pierwsza notka na marginesie: Zauważmy, że w języku polskim mamy przymiotnik "szczególny", który znaczeniowo znajduje się gdzieś pomiędzy "specyficzny" a "konkretny". Odpowiada mu angielskie "particular").

(Druga notka na marginesie: Anglosasi nie używają zbyt często słowa "concrete" w znaczeniu "konkretny", pewnie dlatego, że podstawowy sens tego słowa to "beton", "betonowy").

Tutaj na scenę wchodzi "idiosyncratic". Otóż Anglosasi posługują się nim tak jak my naszym "specyficzny". A więc czy można powiedzieć "I will give you an idiosyncratic task"? Niekoniecznie. Zastosowanie "idiosyncratic" ogranicza się bowiem do pojęć. A więc na przykład: "His understanding of courage is idiosyncratic", czyli "Jego rozumienie odwagi jest specyficzne".

Pozostaje mi mieć nadzieję, że moje rozumienie idiosynkrazji samo nie jest idiosynkrazją.