Wojna mówi prawdę jak wino

Wojna mówi prawdę jak wino. Pokój stawia swe konwencjonalne zadania, zmusza państwo do ukrycia rzeczywistych zamiarów i poglądów z uwagi na protokół dyplomatyczny. Poza tym pokój gra fałszywymi kartami i wielkość państwa ukazuje w złudnym świetle. Wojna usuwa ten blask. Jest wszystko obejmującym sprawdzianem, odkrywającym słabe punkty państwa. Pozwala widzieć narody takimi, jakimi rzeczywiście są, ze wszystkimi silnymi i słabymi stronami.

– Rudolf Kjellén (jeden z ojców geopolityki)

Jakżeż pozbawione sensu jest wszystko, co kiedykolwiek zostało napisane, uczynione, pomyślane, jeśli coś podobnego jest możliwe. Widocznie wszystko było skłamane i puste, jeśli kultura wielu tysięcy lat nie zdołała temu zapobiec, przelaniu tych strumieni krwi, istnieniu setek, tysięcy tych więzień udręki. Dopiero lazaret pokazuje, czym jest wojna.

– Erich Maria Remarque