Gettier w kodzie

Klasyczną definicję wiedzy zawdzięczamy Platonowi: Wiedza jest prawdziwym i uzasadnionym przekonaniem. Czyli: Wiem, że stolicą Polski jest Warszawa, jeżeli tak mi się wydaje, jeżeli potrafię to uzasadnić – i jeżeli się nie mylę.

Edmund Gettier w słynnym artykule¹ z 1963 r. wykazał², że niekoniecznie. Na przykład: Oglądam nagranie meczu Cracovii z Wisłą. Cracovia wygrywa. Niestety, wsadziłem złą kasetę do magnetowidu i omyłkowo obejrzałem zeszłoroczny mecz. Ale tak się składa, że i w tym sezonie Pasy odniosły zwycięstwo. Moje przekonanie jest prawdziwe i uzasadnione, ale zasadza się na pomyłce. Czy można więc powiedzieć, że wiem, że Cracovia (wczoraj) wygrała?³

Do „gettierów” często dochodzi w programowaniu. Architekt, nazwijmy go Tomaszem, zmienia coś w kodzie. Pojawia się natychmiast bug. Tomasz sądzi, że to jego ingerencja ów bug wywołała – bo cóżby innego? I rzeczywiście, ale nie dlatego, że zmiana jako taka wprowadziła błąd, lecz dlatego, że podczas jej wdrażania zdeployowała się błędna wersja kodu, w której namieszał jakiś junior. Czy prawdziwe będzie zdanie, że Tomasz wie, iż jego edycja doprowadziła do bugu?

Przezabawna sprawa: Gettier był co prawda doktorem filozofii, ale teoria poznania szybko go znudziła. Swój rewolucyjny artykuł ogłosił na odczepnego, żeby spełnić wymagania związane z uzyskaniem tenury. Potem nigdy już niczego (ciekawego) nie opublikował. Nie pojawił się nawet na konferencji zorganizowanej z okazji 50-lecia przełomowej pracy. ↩
Oczywiście, nie on pierwszy. Problem dostrzeżono już w średniowieczu. Na kilkadziesiąt lat przed Gettierem natknął się na niego również Bertrand Russell. Największa ironia polega jednak na tym, że przed Gettierem klasyczna definicja wiedzy w ogóle nie była często przytaczana w literaturze epistemologicznej. Uważano ją za coś tyleż oczywistego, co banalnego. Gettier przypomniał o niej światu zadając jej jednocześnie poważny cios. ↩
Sam Gettier zaproponował dwa inne przykłady. Były tak wydumane, że wolno sądzić, iż uważał swój komentarz do platońskiej definicji za kwestię techniczną i nie zrozumiał wagi odkrycia. ↩

Gettier w kodzie

Komentarze