Rok beBSDiecznego życia

Jesienią zeszłego roku połknąłem bakcyla wielkości końskiego czopka. Z dwóch niezależnych źródeł¹ dowiedziałem się o niezmierzonych zaletach uniksowego – nie linuksowego, a właśnie uniksowego, czyli jeszcze bardziej nerdowskiego – systemu operacyjnego FreeBSD. Zapaliłem się do pomysłu zainstalowania go na domowym sprzęcie tak bardzo, że nabyłem w tym celu nowy laptop.

Aż tak mi się przelewa? Oczywiście, ale akurat nie o to tutaj chodzi. Otóż nowego domowego komputera i tak potrzebowałem, gdyż w poprzednim (Lenovo Ideapad) od kilku lat mrugał ekran. Feler wystąpił niestety krótko po upływie okresu gwaranacyjnego. Do awarii przyzwyczaiłem się i nauczyłem ją mitygować ustawiając klapę monitora pod kątem 117,54°. Mruganie jednak powoli przybierało na sile, aż w końcu osiągnęło próg mojej cierpliwości, który dodatkowo obniżony został świeżo nabytą wiedzą o drodze do kernelowego nieba otwieraną rzekomo przez FreeBSD.

Kupiłem mocno używany ThinkPad 430s sprzed dziesięciu lat w znakomitej cenie. Do Linuksów i Uniksów jak znalazł – do wielu innych zastosowań też, bo pomimo przestarzałego procesora i5-3320M @ 2.60 GHz, płyta główna zaopatrzona była w całe 16 GB RAM-u. Stary twardy dysk zutylizowałem.

FreeBSD to hakierski system operacyjny powstały w listopadzie 1993 r. i wywodzący się z BSD (Berkeley Software Distribution), gałęzi Uniksa. Zainstalowałem go więc na swoim starym-nowym sprzęcie na kilka tygodni przed trzydziestymi urodzinami OS-a nie zdając sobie nawet sprawy ze zbiegu dat. FreeBSD uchodzi za znakomity, choć stosunkowo zaawansowany, system operacyjny dla serwerów, ponieważ jest stabilniejszy, sieciowo wydajniejszy i bezpieczniejszy od większości Linuksów. Dodatkową kluczową zaletę stanowi całkowita integracja z ZFS, nowoczesnym systemem plików o magicznych właściwościach.

Czy FreeBSD jest dobrym systemem operacyjnym dla zastosowań desktopowych? Tutaj zdania są podzielone. Fachowcy już zeń korzystający twierdzą, że tak. Wszak da się na nim zainstalować bez kłopotu dowolne środowisko graficzne; repozytoria posiadają też pokaźną liczbę aplikacji, które można instalować jednym poleceniem tak jak na zwykłym Linuksie. Inni z kolei nic nie twierdzą, bo o FreeBSD nawet nie słyszeli i nie mają bladego pojęcia, na czym polega kabalistyczny spór między systemdowcami a initowcami.

Instalator FreeBSD był o dziwo bardziej przyjazny użytkownikowi niż instalator Fedory (pod względem interfejsu), ale zaraz na początku pojawiły się kłopoty z kartą sieciową. Zadano mi techniczne pytania o jej częstotliwość i inne parametry techniczne, o których istnieniu nie miałem pojęcia. Po kilku podejściach się udało. Grałem w końcu za młodu w przygodówki point’n’click, które uczyły zręcznego poruszania się w opcjach dialogowych.

FreeBSD działał bez pudła od razu. Wykrył procesor, pamięć, twardy dysk i klawiaturę, po czym wrzucił mnie w tryb tekstowy, tzw. konsolę. Zwiększyłem jej rozdzielczość, zmieniłem czcionkę, nauczyłem się posługiwać tekstową przeglądarką internetową w3m. Hardkor? Spokojnie, zainstalowanie środowiska graficznego także było bezbolesne: Wybór padł na spartański i3, którego konfigurowanie dokładnie według własnego widzimisię² sprawiło mi dużo przyjemności i pokazało niezaprzeczalne walory kafelkowego menedżera okien.

Z dużym trudem przyszło mi natomiast ustawienie kluczowego elementu workflowu, czyli współdzielenia plików pomiędzy komputerami (domowym i służbowym). Istnieje genialny syncthing, lecz wymaga, by oba pecety były cały czas włączone, a ja swoje ze strachu przed rachunkiem z elektrowni przecież wyłączam. Przez wiele lat korzystałem z Dropboksa, ale obraziłem się na niego, gdy darmowy tier w niedorzeczny sposób ograniczył maksymalną liczbę zsynchronizowanych urządzeń³. Potem odkryłem, że na wysokości zadania staje OneDrive, co było dla mnie niemałą niespodzianką, ponieważ rozwiązania software’owe Microsoftu bywają gorsze od cholery. Co więcej, OneDrive posiada swojego klienta także na Linuksie, a nawet, co już zupełnie niesamowite, na FreeBSD.

W czym więc szkopuł? Ano w tym, żeby OneDrive uruchamiał się automatycznie po starcie systemu. Na Windowsie automatyczne uruchamianie uruchamia się oczywiście automatycznie; na Linuksie wystarczy klepnąć systemctl --user enable onedrive lub podobne. Na FreeBSD, cóż, systemd nie istnieje, więc musiałem nauczyć się pisać skrypty konfiguracyjne dla rc.conf. Okazało się to bardziej skomplikowane niż powinno, ponieważ oficjalna instrukcja jest wyczerpująca tylko pozornie. Metodą prób i błędów musiałem dochodzić do tego, jak uruchamiać OneDrive z poziomu usera (nie roota) i jak sprawić, by synchronizował się raz jeszcze tuż przed wyłączeniem komputera.

I chociaż GTA: Vice City udało mi się odpalić przez Wine bez najmniejszych przeszkód, to inne wyzwania mnie pokonały. Po pierwsze, FreeBSD dość długo się bootował – na pewno nie tak wolno jak Windows na nie najnowszym sprzęcie, ale dłużej od Linuksa. Było to w jakiś sposób powiązane z czasochłonnym wykrywaniem interfejsu wifi, który – i to jest drugi punkt na mojej liście zażaleń⁴ – szwankował zaskakująco często i wymagał restartowania komendą service netif restart, niekiedy nawet w połączeniu z service routing restart. Podejrzane, zważywszy, że FreeBSD miał być specjalistą od networkingu…

Po trzecie, nie potrafiłem ustawić automatycznego montowania pendrajwów i zewnętrznych dysków. Pewnego poranka musiałem Bardzo Szybko przekopiować kilka plików na memory sticka i akurat wtedy FreeBSD się na całego rozkaprysił.

Zacząłem zastanawiać się, czy wytrwać z uniksowym OS-em dłużej. Z jednej strony zdążyłem go polubić; z drugiej strony boje konfiguracyjne przestały mnie kręcić mniej więcej wiosną. FreeBSD wyczuł moje zwątpienie i przygotował karę Dokurobeia. Po podręcznikowym apdejcie systemu „wszystko” się popsuło: Rozdzielczość konsoli się zresetowała, i3 przestał działać.

Powyższe słowa piszę już z Linuksa spod znaku kameleona. Środowisko graficzne? Oczywiście kaskadowe XFCE. „Is it possible to improve on perfection?”, pytał The Kid, tragiczny bohater Szybkich i martwych.